Osi Modeli(Open Systems Interconnection/Açık Sistemler Arası Bağlantı);
Osi modeli iki bilgisayar arası iletişimin nasıl gerçekleşeceğini tanımlayan mantıksal bir modeldir. Farklı üreticilere sahip ağların kendi içlerinde ve diğer ağlarla iletişim kurabilmesi ve veri aktarımı sağlanabilmesi için ISO(İnternational Organization for Standardization) tarafından tasarlanmış erişim protokolleridir.
Osi modeli katmanlı yapıya sahiptir. Bu katmanlar gönderilecek verinin (bilginin) network üzerinde nasıl bir yol izleyip iletileceğini sanal olarak (somut olmayan)bir sıra içerisinde referanslar. Katman isimleri o katmanda hangi işlevler gerçekleştiğine göre belirlenmiş olup değişmezdir. Her katmanın farklı bir görevi vardır. Bazı iletişim modellerinde belirli katmanlar kullanılmaması nedeniyle atlanabilir. Fakat genel olarak açık sistemler birbirleriyle haberleşmede bu yedi katmanlı yapıya uymalıdırlar. Haberleşme sırasında bu katmandaki işlevleri sırasıyla yapmalıdır.
OSI KATMANLARI
7-Application (Uygulama Katmanı)
6-Presentation (Sunum Katmanı)
5-Session (Oturum Katmanı)
4-Transport (Taşıma Katmanı)
3-Network (Ağ Katmanı)
2-Data Link (Veri Bağı Katmanı)
1-Physical (Fiziksel Katman)
Yukarıda Osi katmanlarının sırası verilmiştir. Bilgi bir bilgisayardan çıktığında; 7. katmandan başlayıp 1. katmana kadar, sırasıyla işlevler gerçekleştirilir. Diğer bilgisayar tarafından alınması ise 1. katmandan 7. Katmana kadar aynı işlevlerin gerçekleştirilmesiyle sağlanır.
Osi Katmanların İşlevleri
7- Uygulama Katmanı(Application)
Kullanıcı bilgisayar ve ağ arası iletişimin sağlanması bu katmanda gerçekleşir.
Kullanıcının kullandığı tüm uygulamalar(HTTP, FTP, SMTP,POP,S NMP, Telnet
gibi uygulamalar) bu katmanda çalışır.
Uygulamaların ağ üzerinden servis sağlaması sağlanır.
6- Sunum Katmanı(Presentation)
Gönderilecek verinin alıcı bilgisayarda algılanması için gerekli işlevler bu
katmanda gerçekleşir. Bu işlevlere örnek olarak; verinin formatının
değiştirilmesi, veri üzerinde kodlama ve dönüştürme işlemleri, veri sıkıştırma ve
açma işlevleri, şifreleme, şifre çözme vb.
Bu işlemlerle veri internet ortamına hazırlanmış olur.
5.Oturum Katmanı(Session)
İletişim kuran iki bilgisayar arasında ki oturum açma, oturum yönetme ve
oturum sonlandırma işlemleri bu katmanda gerçekleşir. Haberleşmenin
organize edilmesi sağlanır.
4.Taşıma Katmanı(Transport)
Veri iletişimi yapılacak bilgisayarlar arası veri iletimi yapılabilmesi için, verinin
taşınabilecek boyutlara getirilmesi gerekir. Verilerin belirli boyutlara getirilmesi
işlemine ‘segmentasyon’, boyutlandırılmış verilere ise ‘segment’ denir. Veri
gönderilecek bilgisayardan alıcı bilgisayara bilginin eksiksiz ve güvenilir bir
şekilde taşınmasından sorumlu olan katmandır. Hata kontrolü bu katmanda
yapılır.
Bu katmanda önemli iki protokol çalışmaktadır. Bunlar ‘TCP’, ‘UDP’
protokolleridir.
TCP (Transmission Control Protocol);Ağ üzerindeki veri iletişimini
gerçekleştirebilmek için belirlenmiş standartlardır.
UDP(User Datagram Protocol) ; Aktarım protokolüdür. Bu protokol basit
mesajlaşmalar için kullanılır.
3-Ağ Katmanı(Network)
Bu katmanda veri bloklar halinde iletilir. Bu bloklar ‘paket ’ olarak isimlendirilir.
Network katmanının en önemli özelliği ‘yönlendirme (routing)’ işlemi
yapmasıdır.
Adresleme işlemleri(mantıksal ve fiziksel adres çevrimleri) yürütülür. IP
adresleri dolayısıyla Yönlendiriciler (router) bu katmanda çalışır.
2-Veri Bağı Katmanı(Data Link)
Framing(çerçeveleme) ve hata denetimi olmak üzere iki önemli işlem bu
katmanda gerçekleştirilir. İletilecek verinin ağ ortamında nasıl iletileceğini,
kullanılacak ağ topolojilerini, fiziksel olarak adreslemeyi tanımlar.
Gönderilecek veri paketlere bölündükten sonra bu katmanda çerçevelenir ve
artık fiziksel ortama girmeden önce son işlemler burada yapılır.
Çerçeveleme işlemi; verinin adresini belirlemek için gönderilecek verinin başına
ve sonuna ‘ kaynak’ ve ‘hedef’ biti eklenir.
Kimlik doğrulaması ve anlık iletişimin kimin tarafından yapıldığı kontrol edilir.
MAC(Media Access Control) adresleri bu katmanda çalışır. İnternete bağlı tüm
cihazların kendine ait ve değişmez bir adresi vardır. Bu adres cihaz üretilirken
üretici tarafından verilir.
Bu katmanda kullanılan protokollerden bazıları aşağıda verilmiştir.
– X.25
– ATM
– Frame Relay
– FDDI
– IEEE 802.3-802.5
1-Fiziksel Katman(Physical)
Verilerin fiziksel olarak gönderilmesi ve alınmasının gerçekleştiği katmandır. Bu
katmanda tanımlanan standartlar taşınan verinin içeriğiyle ilgilenmezler. Daha
çok işaretin şekli, fiziksel katmanda kullanılacak konnektör türü, kablo türü gibi
elektriksel ve mekanik özelliklerle ilgilenir. Hub’lar ve repeater’lar bu katmanda
tanımlıdır.
